Wetenschappelijk onderzoek over oestrogenen levert bijna dagelijks nieuwe inzichten. Zowel over zelf aangemaakte oestrogenen als deze die we (on)bewust binnenkrijgen. Zo blijkt ook steeds duidelijker het belang van een gezonde oestrogeenbalans bij de preventie of herstel van veel aandoeningen, zowel bij de man als bij vrouw.
De invloed van de overgang op je hersenen
Het is al langer geweten dat er een verband is tussen stemmingswisselingen en je vrouwelijke hormonen; oestrogeen en progesteron. Maar hoe dit te verklaren is, weet men nog steeds niet exact. Hormonen binden zich aan de cellen via receptoren (kleine toegangspoortjes die allemaal een eigen slot hebben waar een specifieke sleutel op past). Elke receptor kan zich aan dat specifieke hormoon vasthechten dat erbij past. De receptoren voor progesteron en oestrogeen komen niet alleen in je lichaam voor, maar ook in je brein. En daardoor hebben je geslachtshormonen dus ook een invloed op je hersenen. En bij uitbreiding de overgang, met al z’n hormoonschommelingen, ook.
Progesteron: het kalmerende hormoon
Van progesteron is algemeen geweten dat het voornamelijk in de eierstokken wordt geproduceerd. Het brengt de baarmoeder in staat van paraatheid door het baarmoederslijmvlies voor te bereiden om een eventueel bevrucht eitje op te vangen zodat het zich kan innestelen en groeien.
Minder bekend is dat progesteron ook een kalmerend effect heeft op je brein en zenuwstelsel. Het werkt als een natuurlijk antidepressivum en het maakt je kalm en dromerig. Zonder progesteron heb je geen diepe slaap en kan je zenuwstelsel niet kalmeren. Dat doet waarschijnlijk een belletje rinkelen, want tijdens de menopauze komen slapeloosheid en stress veelvuldig voor.
Progesteron maakt tijdelijk asociaal
Vruchtbare vrouwen herkennen dit waarschijnlijk ook: de periode waarin je huilerig en wat zenuwachtig bent. Een dalend progesteronniveau aan het einde van de menstruatiecyclus geeft bij elke vrouw wel een lichte vorm van PMS (lees meer over de relatie tussen PMS en overgangsklachten).
Je willen terugtrekken van sociale activiteiten wat hoofdpijn ,pijnlijk aanvoelende borsten hebben en drang naar zoet hebben zijn normale verschijnselen die kunnen optreden voor de menstruatie. Dus een lichte vorm van PMS is normaal en natuurlijk. Het is een signaal dat we ons eventjes rustig moeten houden en alles verwerken wat er in de voorbije maand zowel fysiek als emotioneel een invloed op je lichaam heeft gehad. Besef dat dit normaal is en geniet even van het terug naar binnen keren. Is je PMS erg hevig? Dan is dat een teken van onevenwicht. Misschien heb je last van stress of is je voeding niet gezond genoeg of heeft je hormoon oestrogeen een te dominante plaats ingenomen in je cyclus?
Oestrogeen: het activerende hormoon
In het midden van de cyclus is er een piek van oestrogeen waardoor je ovulatie plaatsvindt met daarna een plotse daling van dit hormoon. Het is heel moeilijk om in te schatten wat het effect van die oestrogeen-boost is voor elke vrouw persoonlijk.
Het is geweten dat bepaalde vrouwen gevoeliger zijn voor oestrogeen dan anderen. Ondanks de positieve effecten van oestrogeen op de hersenen verbetert nu net de stemming bij een aantal vrouwen na de menopauze en dat terwijl het oestrogeenniveau in de menopauze erg laag is. Is het dus net het teveel of het tekort dat de stemmingswisselingen veroorzaakt?
Oestrogeen heeft een groter effect op de hersenen dan progesteron. De oestrogeenreceptoren komen immers voor in verschillende hersendelen, waaronder het limbisch systeem dat instaat voor het emotionele, het seksuele, motivatie, actie en stress. De kleinste verandering in je oestrogeenspiegels kan al invloed hebben op je gevoelens en daarbij horende emoties.
Oestrogeen zal ook de zenuwen beschermen tegen beschadiging en stimuleert de zenuwgroei. Oestrogeen zorgt ervoor dat er meer neurotransmitters zoals serotonine en endorfine worden aangemaakt. Wanneer de hoeveelheid neurotransmitters in je bloed veranderen door het schommelen van je oestrogenen dan heeft dit een invloed op je gedrag.
De hoeveelheid serotoninereceptoren in je hersenen beïnvloedt je stemming. Maar ook je slaap, seksueel functioneren en je eetgedrag!
Oestrogeen beïnvloedt ook de productie van endorfine. Dit zijn ook neurotransmitters die pijn-onderdrukkend werken maar ook zorgen voor het gevoel van geluk en euforie.
Het zorghormoon zakt tijdens de overgang
Veel vrouwen trekken zich in de menopauze als het ware een beetje terug uit de wereld. Ze laten vriendschappen verwelken, hebben geen zin om naar een feestje te gaan en vertonen asociaal gedrag. De afname van oestrogeen speelt hier zeker een rol in maar ook de afname van het zorghormoon oxytocine. Oxytocine maakt dat je je kinderen nooit in de steek zult laten , dat je ze beschermt en er onvoorwaardelijk wil voor zorgen. Het maakt dat je klaar staat voor iedereen soms ten koste van jezelf.
Na de menopauze zakt dit hormoon omdat je in staat zou zijn om je kinderen los te laten en nu meer dan ooit in staat bent om goed voor jezelf te zorgen om een mooie, oude en gelukkige dag te hebben. Het is als het ware een reset van je hersenen. Mocht dit niet gebeuren zouden alle vrouwen aan het lege nest syndroom lijden. Wees je hiervan bewust. Zo zie je er ook de voordelen van in.
Goed voor je zelf zorgen betekent immers ook dat je werkt aan je gezondheid en aan de kwaliteit van je oude dag.
Geheugenproblemen door de menopauze
Uit onderzoek blijkt ook dat geheugenproblemen bij vrouwen toenemen wanneer de spiegels van hun hersenvriendelijk hormoon, oestrogeen begin te dalen. Bij de meeste vrouwen blijven deze geheugenproblemen aanvaardbaar. Zij kunnen hun normale activiteiten blijven uitvoeren. Het blijkt ook dat dit geheugenprobleem meer met concentratie te maken heeft dan met het feit dat je minder goed informatie opneemt en je het weer sneller vergeet.
Het blijkt echter dat deze vrouwen na de overgang weer beter gaan presteren wat betreft geheugen , leervermogen en concentratie. Dit kan verklaard worden door het feit dat je geheugencapaciteit extra belast wordt door de stemmingswisselingen, opvliegers en vermoeidheid tijdens je overgang.
Voedingssuppletie zoals gingko biloba en omega 3 vetzuren kunnen je in deze fase ondersteunen.
Via braintraining kan je je hersenen trouwens in topconditie houden, zodat je minder last hebt van bovenstaande geheugenstoornissen. Lees hier meer over braintraining en ontdek 3 korte oefeningen die je hersenen stimuleren.
