Een hysterectomie kan noodzakelijk zijn om diverse redenen. Dit kan gaan van vleesbomen in de baarmoeder, baarmoederverzakking tot baarmoederhalskanker. De meeste vrouwen vinden het emotioneel erg ingrijpend om definitief afscheid te nemen van hun baarmoeder. Zeker wanneer hun kinderwens nog niet (volledig) vervuld is.
Functie van de baarmoeder
Door de moderne geneeskunde is er jammer genoeg nog maar weinig onderzoek gedaan naar de rol van de baarmoeder. Nadat de baarmoeder zijn functie heeft volbracht of wanneer je zelf kiest om geen kinderen te krijgen, kent men aan de baarmoeder geen wezenlijke functie toe.
Daarom is het niet te verwonderen dat het nog maar een paar jaar geleden is dat medici veel onbegrip toonden als vrouwen “overdreven sentimenteel” of emotioneel reageerden wanneer ze te horen kregen dat een baarmoederverwijdering – of hysterectomie – de beste oplossing was als er vleesbomen of tumoren werden ontdekt, op een moment dat aan hun kinderwens voldaan was.
In werkelijkheid speelt de baarmoeder wel degelijk een grotere rol dan het 'omhullen van de foetus' en het in stand houden van de zwangerschap. Ze speelt een belangrijke rol in de hormoonhuishouding en het orgasme. En dat is nog niet alles. Zelfs voor de stoelgang en de nierfunctie is ze belangrijk.
Wat is een hysterectomie?
Een hysterectomie is het operatief verwijderen van de baarmoeder. Vaak wordt ook de baarmoederhals en -mond verwijderd. Soms worden ook de eileiders en eierstokken verwijderd. Een hysterectomie wordt uitgevoerd door een gynaecoloog.
Gedeeltelijke vs. volledige hysterectomie
Er is een groot verschil tussen een hysterectomie waarbij de eierstokken blijven zitten (gedeeltelijke hysterectomie) en één waarbij zowel de baarmoeder als de eierstokken weggenomen worden (volledige hysterectomie). Of er gekozen wordt voor een gedeeltelijke of een volledige hysterectomie is afhankelijk van de reden voor de baarmoederverwijdering.
Waarom een hysterectomie?
Een hysterectomie kan om verschillende redenen worden uitgevoerd. De meest voorkomende redenen zijn:
1. Fibromen of vleesbomen
Fibromen zijn goedaardige gezwellen in de baarmoederwand. Fibromen kunnen leiden tot overmatig bloedverlies tijdens de menstruatie. Fibromen kunnen erg groot worden, waardoor ze na verloop van tijd op de blaas of andere organen kunnen gaan drukken. Fibromen kunnen dus klachten met zich meebrengen. In dat geval is het noodzakelijk om de fibromen te behandelen met medicijnen of om ze te verwijderen via een operatie.
Wanneer de fibromen te groot zijn in vorm of aantal, wordt er soms gekozen voor een hysterectomie. In eerste instantie al er echter altijd gekozen worden voor een baarmoedersparende behandeling.
Vleesbomen kunnen ook bloedingen veroorzaken. De bloedingen kunnen zo hevig zijn dat je amper van huis weg kunt of ze kunnen je volledig uitputten omdat ook je ijzerreserves op geraken.
2. Endometriose
De binnenkant van je baarmoeder is bekleed met een slijmvlies, genaamd het endometrium. Bij endometriose bevindt dit slijmvlies zich ook buiten de baarmoeder (in de buikholte en/of eierstokken). Tijdens de maandstonden kan dit zorgen voor bloedingen die in de eierstokken gaan ophopen. Pijnlijke maandstonden zijn dan ook een gekend symptoom van endometriose. Daarnaast brengt het ook vaak een verminderde vruchtbaarheid met zich mee. In eerste instantie wordt endometriose behandeld met medicatie. Indien dat niet werkt, is een operatie noodzakelijk.
Wanneer ook die operatie niet helpt, kan er gekozen worden voor een hysterectomie. Dit is echter enkel een optie als je geen kinderwens (meer) hebt.
3. Adenomyose
Wanneer je baarmoederslijmvlies dieper dan normaal is binnengedrongen in de spierwand van de baarmoeder, spreekt men van adenomyose. Voornamelijk vrouwen boven de 40 krijgen hiermee te maken. Symptomen zijn overmatig bloedverlies en een pijnlijke menstruatie. Soms is het ook pijnlijk als je op de baarmoeder duwt doordat deze vergroot is.
In eerste instantie probeert men adenomyose te behandelen met hormoontherapie. Indien dat niet lukt, kan een baarmoederverwijdering noodzakelijk zijn.
4. Baarmoederverzakking of verzakking van de vaginawanden
Tijdens een zwangerschap komt je lichaam onder grote druk te staan. Daardoor kunnen de bindweefselbanden die je baarmoeder op hun plaats houden, uitrekken. Ook met het ouder worden kan dit gebeuren. De baarmoeder kan in dat geval naar beneden zakken (zelfs tot buiten de vagina!).
Ook de steunweefsels van de vaginawand en omliggende organen kunnen aan elasticiteit verliezen. Bijgevolg kan de blaas of darm dan mee met de vaginawand uitzakken.
Symptomen van een baarmoederverzakking zijn een zeurderig gevoel in de onderbuik en rug, druk op de vagina, urineverlies en ontlastingsproblemen. Ook blaasontstekingen komen vaker voor bij vrouwen die last hebben van een prolaps van de baarmoeder.
Enkel wanneer er ook daadwerkelijk klachten gepaard gaan met de verzakking, dient deze behandeld te worden. Behandeling gaat van fysiotherapie tot het plaatsen van een steunende ring of een operatie. Wanneer de baarmoeder te ver naar buiten zakt, is een hysterectomie doorgaans noodzakelijk.
5. Kanker
Baarmoederhalskanker, eierstokkanker en baarmoederslijmvlieskanker zijn ernstige aandoeningen waarbij een hysterectomie doorgaans noodzakelijk is.
Lichamelijke gevolgen hysterectomie
Een hysterectomie is soms absoluut noodzakelijk voor je gezondheid. Je mag hier echter niet licht overheen gaan. Een hysterectomie brengt immers ook heel wat lichamelijke gevolgen met zich mee. Zo wordt je seksleven sowieso beïnvloedt door een hysterectomie.
Een hysterectomie beïnvloedt immers de bekkenzenuwen en de bloedtoevoer naar het bekken. Beiden zijn belangrijk voor een goede seksuele beleving. Je seksleven zal dus zeker anders zijn na een hysterectomie.
Zelfs als de eierstokken blijven zitten, ervaren sommige vrouwen hun orgasme anders na een hysterectomie. Dit komt omdat de baarmoederhals en de baarmoeder als een trigger voor orgasmen dienen.
Je kan ook last krijgen van een verminderd libido. Als je interesse in seks vermindert na een hysterectomie, is het slim om de oestrogeen-, DHEA- en testosteronwaarden in je bloed te laten nakijken. Bio-identieke hormonen kunnen ook helpen om je hormonenpeil weer op een normaal niveau te brengen (vooral als je nog niet in de menopauze bent).
Anderzijds kan de hysterectomie een verlossing zijn voor vrouwen die jarenlang bekkenpijn of pijn bij seksuele gemeenschap hebben gehad. Voor hen zal de kwaliteit van hun seksleven erop vooruit gaan door een baarmoederverwijdering. Ook hun algemene levenskwaliteit stijgt.
Hysterectomie en menopauze
Verwijdering van de baarmoeder betekent niet automatisch dat je in de menopauze belandt. Zolang je een eisprong hebt, ben je vruchtbaar en dus niet in de menopauze. Een menstruatie blijft wel uit, aangezien de slijmvlieslaag van de baarmoeder verantwoordelijk is voor de menstruatie.
Zelfs als de eierstokken blijven zitten, zal de bloedtoevoer ernaartoe wel wat veranderen. Hierdoor kan het evenwicht in je hormonenspiegels wijzigen en het resultaat kan zijn dat je in een vervroegde overgang komt.
De helft van alle vrouwen die een hysterectomie ondergaat, krijgt na enkele maanden last van opvliegers. Ook als ze hun eierstokken nog hebben. Ook zijn er vrouwen die na het verwijderen van hun baarmoeder sneller botontkalking krijgen.
Een bijkomend gevolg van een hysterectomie is dat de zenuwen die de blaas stimuleren tijdens de operatie geraakt kunnen worden. Hierdoor kan zich op termijn een soort stressincontinentie ontwikkelen.
Neem de juiste beslissing
Je baarmoeder is een belangrijk orgaan! Vroeger werd een hysterectomie veel te snel en ondoordacht uitgevoerd. Nu zijn artsen gelukkig wat terughoudender. Bespreek daarom vooraf goed de voor- en nadelen van deze ingreep. Het is tenslotte een beslissing die je de rest van je leven meedraagt.
