Serenoa repens (BARTR.) SMALL

Geschiedenis

De toepassing van zaagpalm voert naar de oorspronkelijke bevolking van Midden- en Zuid-Amerika terug. Zij kenden aan de vruchten van de zaagpalm diuretische, versterkende en rustgevende eigenschappen toe. In de zuidelijke staten van de VS gebruikte men de sabalvruchten als voeding- en bouwstof bij ondermijnende ziektes. Het eten van de rijpe oliehoudende vruchten wekte de spijsvertering op, herstelde de vlees- en vetvorming en zorgde voor krachtvermeerdering. Dit verschijnsel werd ook bij wilde dieren in Florida waargenomen. De dieren, die door de zomerhitte en het daaruit resulterende voedseltekort vermagerd waren, kwamen na het eten van de rijpe vruchten in de herfst weer op krachten en gewicht. De gesuikerde zaadolie werd vanwege zijn rustgevende werking bij slapeloosheid, heftig hoesten en bronchitis gebruikt. De vruchten werden door zowel mannen als vrouwen vanwege hun stimulerend effect op het slijmvlies van de voortplantingsorganen bij redelijk ernstige gonorroe of chronische blaasontsteking als geneesmiddel gebruikt. In de zuidelijke staten van de VS werd uit de sabalvruchten, samen met de wortel van Osmorhiza occidentalis (een zoete anijssoort), een afrodisiacum vervaardigd. De oude botanische naam sabal moet de gangbare Zuid-Amerikaanse naam van de plant geweest zijn. Het Latijnse woord serrulata betekent «kleine zaag» en heeft betrekking op de scherp gezaagde bladeren. Met de nieuwe naam Serenoa werd de bekende Amerikaanse plantkundige Sereno Watson geëerd. De soortnaam repens betekent «kruipend».

Botanische eigenschappen

De met een korte stam uitgeruste dwergpalm groeit uit een kruipende wortelstok. Zijn bladstelen zijn 1–1,5 m lang en hebben een getande rand. Daaraan staan de waaiervormige, scherp gezaagde bladeren, die in 18–24 segmenten zijn verdeeld. Uit de bladoksels groeien korte, dicht behaarde, pluimvormig vertakte bloemwijzes, die olijfgroene, eenzadige bessen met een donkerpaars tot zwartachtig kleur. Zij hebben eerst zoete en dan een scherp brandende smaak.

Voorkomen

De zaagpalm is inheems in de aan de kust liggende zuidelijke staten van Noord- (vooral Noord-Carolina en Florida) tot Midden-Amerika.

Verwerking

A.Vogel vervaardigt een alcoholisch extract uit de rijpe, gedroogde vruchten van Serenoa repens uit gecertificeerde biologische teelt. Dit extract wordt voorzichtig ingedikt en gebruikt voor capsules.

Vroeger werden sabalextracten voor het aromatiseren van cognac gebruikt. In de landbouw worden de vruchten als veevoer voor wilde dieren gebruikt.